De familie Schilders in de Middeleeuwen

Een Bossche patriciërsfamilie

door L.F.W. Adriaenssen

IIbis. CLAES SCHILDER DE JONGE, misschien schepen van Den Bosch in 1368¹²⁰, kocht in dat jaar van Peter van Hokelem het derde vak in het gewand- of lakenhuis (stallum in domo pannorum), dat van Dierck van Hokelem was geweest.¹²¹ In het lakenhuis, dat van de hertog was, werden de lakens gesneden en vond de detailhandel plaats. Ten nadele van de wevers hadden de gewandsnijders het monopolie op de handel. Deze floreerde zozeer, dat het lakenhuis kort na 1330 was uitgebreid met de Corte Gameren.¹²²
Claes Schilder stierf voor 1371. Bij Leria was hij vader van de volgende kinderen. Als weduwe gaf Leria samen met de kinderen een hoeve te Dommelen in erfpacht aan Willem Goyart Bierkens van Zeelst om jaarlijks 8 mud rogge Bossche maat.¹²³ Willem Scilder, machtich ghemaect van Leriën Scilders, synre moeder, won in 1367 een huis en erf aan de Markt uit, dat van Claes Schilder de oude was geweest.¹²⁴

In 1370 verkochten Claes' kinderen aan Hadewych van Neynsel een erfcijns van 30 schellingen 10 penningen uit een huis bij de Vismarkt en een van 50 schellingen op een huis in de Orthenstraat, geërfd van hun moeder en door deze van Katarina, vrouw van ridder Jan van Eyndoven.¹²⁵

De voornaam Leria zag ik behalve bij de familie Schilders en aanverwante geslachten in de veertiende en vijftiende eeuw alleen nog bij de familie Van Neynsel:¹²⁶

I. HENRICK VAN NEYNSEL, schepen van Den Bosch in 1279, 1286, 1290, 1291, 1293, 1295, 1297 en 1301-1304¹²⁷, was in 1306 nog in leven.¹²⁸ Hij was gehuwd met Leeria, met wie hij een jaargetijde stichtte in de Sint-Janskerk.¹²⁹ In het lakenhuis bezat hij een stal of vak, dat via zijn zoon Wellen vererfde op zijn kleindochter Leria van Neynsel.¹³⁰

Kinderen:

1.	Bertha van Neynsel en haar broer Gerit belastten hun huis aan de Vismarkt met 10 £ erfcijns.¹³¹
2.	Gerit van Neynsel, volgt onder II.
3.	Wellen van Neynsel, volgt onder IIbis.
4.	Ridder Jan van Neynsel¹³², stierf in 1360.¹³³

II. GERIT VAN NEYNSEL¹³⁴, schepen van Den Bosch in 1323-1335¹³⁵ kocht in 1329 een deel van een omwaterde hoeve te Boekel.

Hij trouwde met Truda en werd de vader van:

1.	Henrick van Neynsel¹³⁶, priester en notaris, bezat een huis op de Papenhulst.¹³⁷ Uit een huis in de Hinthamerstraat over de Geerlingsebrug werden cijnzen betaald voor de jaargetijden in de Sint-Janskerk van Aleydt en Gerit van Neynsel en voor de dote van Henrick van Neynsel aan het Sint-Martensaltaar in die kerk. Gelders waren de broers Willem en Jan van Neynsel, van wie de eerste priester was.¹³⁸ Henrick werd in 1341 gekozen tot landdeken van Cuyk en is in 1367 overleden.¹³⁹
2.	Agatha van Neynsel¹⁴⁰, begijn. Haar medebegijn Lisbeth van Eyndoven maakte voor haar en de begijn Lisbeth van Eyndoven legaten.¹⁴¹ In 1412 droeg Agatha's dochter Gertruyt dochter wijlen Jan Zegers een van haar tante Hadewich geërfde erfcijns op aan het begijnhof.¹⁴²
3.	Hadewich van Neynsel¹⁴⁰ was meesteres van het Groot Begijnhof, minstens van 1370 tot zij in 1390 testeerde¹⁴³ en blijkbaar kort nadien overleed. Aan haar zus Agatha, mede-begijn, liet zij de helft van een cijns uit een huis bij de Vismarkt, terwijl Jan Hermans van Eyndoven een erfcijns kreeg van £ 35 schellingen oud geld.
4.	Truda van Neynsel trouwde met Herman van Eyndoven, schepen van 's-Hertogenbosch in 1343 à 1354¹⁴⁴, waaruit Truda, Jacob, Jan en

	een dochter werden geboren, van wie de laatste trouwde met Jan Berwout.
5.	Katheryn van Neynsel¹⁴⁵ trouwde met ridder Jan van Eyndoven († 1360¹⁴⁶). Hun huwelijk bleef kinderloos. Uit zijn tweede huwelijk, met jonkvrouw Mechtelt van Kessel, werden Willem van Kessel, Jan en Ghevaert van Eyndoven en Dirck Bylant geboren.
6.	Leria van Neynsel, gehuwd met Claes Schilder.

IIbis. WELLEN VAN NEYNSEL was schepen van Den Bosch in 1330, 1332, 1333 en 1335.¹⁴⁷ Hij trouwde met de Bossche schependochter Heylwich Thomas van Uden. In 1400 gaf Claes Henrics Schilder aan zijn oom Jacob Schilder, wilhelmiet, een cijns uit het huis van wijlen Wellen van Neynsel in de Hinthamerstraat.¹⁴⁸

Kinderen:

1.	Dely van Neynsel trouwde met Gielis Gerlacs en testeerde in 1364 ten gunste van de gebroeders Wellen en Willem van Neynsel en voorts van Thomas van Neynsel, pastoor van Meerveldhoven, Jan van Neynsel, pastoor van Waalre en Valkenswaard, en zijn zuster jonkvrouw Leria van Neynsel, en van de kinderen van Jacob Coptyt. Thomas, Jan en Leria kregen een hoeve te Volkel onder Uden. Hun zus Bertken had al eerder de helft van de hoeve op die Hove te Uden gekregen.¹⁴⁹
2.	Leria van Neynsel¹⁵⁰ (Elisabeth genaamd Leria) maakte uit onderpanden te Volkel onder Uden legaten van 40 schellingen aan de kerkfabriek van de Sint-Janskerk te 's-Hertogenbosch en van 2 £ 10 schellingen aan het Sint-Elisabethaltaar in die kerk.¹⁵¹ Te Volkel bij de Agathakapel bezat zij een hoeve.¹⁵² Zij stierf vermoedelijk op 29 september 1392.¹³⁶
3.	Thomas van Neynsel, pastoor van Meerveldhoven, stierf in 1364 à 1370.
4.	Jan van Neynsel. investiet van Waalre en Valkenswaard sinds 1352, stierf op 17 april 1370.^l53 Aan de kerkfabriek van de Sint-Jan te 's-Hertogenbosch liet hij een legaat van 3 £ 5 schellingen uit zijn huis achter de minderbroeders in oppositum hospicii dicti dLam (tegenover de herberg Het Lam).¹⁵⁴
5.	Bertken van Neynsel trouwde met Jan van Loon. Hun zoon Jan van Neynsel¹³⁶ werd in 1348 of 1349 tot priester gewijd, was persoon van Sint-Huibrechtslille, werd in 1352 gekozen tot land-

deken van Woensel en is na 1382 overleden.

Henrick van Neynsel¹⁵⁵ was priester en had een bastaarddochter:

A.	Leria van Neynsel¹⁵⁶ kreeg van haar tante Dely van Neynsel in 1364 een legaat. Zij was gehuwd met Goyart Sceyvel, schepen van Den Bosch in 1336-1366.^l57

Jut van Neynsel trouwde met Jacob Coptiten, schepen van Den Bosch in 1339-1347 en 1366-1414¹⁵⁸, waaruit Wellen van Neynsel¹⁵⁹ werd geboren, die in 1367 schepen was¹⁶⁰ en in 1377 stierf.¹⁶¹

In twee akten wordt Mathijs, zoon van Clacs Schilder en Lerya, een erfgenaam en bloedverwant genoemd van Gerit van Neynsel.¹⁶² Gezien de leeftijd moet Claes Schilder een generatiegenoot zijn geweest van ridder Jan van Eyndhoven. De hypothese is, kortom, dat zijn vrouw Lerya ccn dochter was van Gerit van Neynsel.¹⁶³

De kinderen van Claes Schilder en Lerya (Gerits van Neynsel) volgen na Claes' bastaard:

1.	Clacs Schilder, volgt onder IIIbis op pagina 5.
2.	Mathijs Schilder¹⁶⁴, priester, was in 1365 erfgenaam van Gerardus van Neynsel¹⁶⁵, vermoedelijke grootvader. Bij diens priesterzoon Henrick Geryts van Neynsel, notaris in Den Bosch, kan hij het vak hebben geleerd. Minstens sinds 1359 was hij, met een keizerlijke admissie, notaris.¹⁶⁶ De akten werden verleden in het wilhelmietenklooster, het Geefhuis en op andere locaties. Sinds 1383 was hij kanunnik van de collegiale Sint-Janskerk te 's-Hertogenbosch.¹⁶⁷ Van de prestigieuze broederschap van Onze Lieve Vrouw in de Sint-Janskerk, waarvan hij minstens sinds 1358 lid was, was was hij in 1361-1376 proost.¹⁶⁸ Voorts was hij in 1384-1386 cantor van deze broederschap.¹⁶⁹ In 1388 en 1391 kreeg hij vergoedingen van de broederschap voor verteringen met de zangers in zijn huis.¹⁷⁰ In 1384 nuttigde de elite van de broederschap in zijn woonhuis een zwaan.¹⁷¹ Van de kerk van Wilghen was hij de niet residerende rector. Op 7 mei 1400 is heer Mathijs overleden.¹⁷²
3.	Jacob Schilder¹⁷³ was conventuaal van het wilhelmietenklooster Porta Coeli op de Bazeldonk bij Den Bosch en in 1357 cellarius ofwel keldermeester van zijn convent.¹⁷⁴ In 1383 getuigde hij over de miraculeuze genezing van Jan Zac, een blinde volder uit Gouda, die dankzij een bedevaart naar het wonderbeeld van Maria in Den Bosch weer ziende werd.¹⁷⁵
4.	Willem Schilder, volgt onder IIIter op pagina 6.

5.	Henrick Schilder, volgt onder IIIquater.
6.	Wellen Schilder, volgt onder IIIquinquies.
7.	Gerit Schilder, volgt onder IIIsexies.
8.	Claes Schilder¹⁷⁶ was persoen of investiet van Geffen. De Mariabroederschap in de Sint-Janskerk van Den Bosch ontving in 1355 6 groten van heer Claes Schilder voor de eerste mis¹⁷⁷, waaruit als zijn vermoedelijke geboortejaar 1330-1331 kan worden afgeleid. Hij bezat in de stad een huis aan de Weverhuls (thans Papenhulst), dat hij in 1379 belastte met een erfpacht van 10 mud rogge.¹⁷⁸ In 1388 is hij overleden.¹⁷⁹ In 1348 werd te Thorn een akte verleden voor de notaris Nicholaus filius quondam Nicholay Scilders senioris de Buschoducis.¹⁶⁴ Zie voor het verwarrende onderscheid tussen verschillende seniors en juniors Claes Schilder p. 240 van de vorige jaargang.
9.	Otto Schilder.¹⁸⁰
10.	Truda Schilder¹⁸¹ was begijn te 's-Hertogenbosch. In 1399 of 1400 verkochten haar broer Mathijs en zus Katharina de cijns die Truda hen weleer had geloofd te betalen uit het goed ter Halver Milen tussen Vessem en Oerle en uit een kamer in het Groot Begijnhof.¹⁸²
11.	Katharina Schilder.¹⁸³

IIIbis. CLAES NATUURLIJKE ZOON CLAES SCHILDER, schoenmaker. De slechts in de families Van Neynsel en Schilders voorkomende naam van zijn dochter Lerya lijkt een vernoeming naar de wettige vrouw van Claes Schilders de jonge, zijn stiefmoeder, wat doet vermoeden dat hij is opgevoed in het huis van zijn vader. In 1424 is sprake van Heilwich wedu wilner Claes Scilders des scoenmakers.¹⁸⁴

Claes woonde in de Kerkstraat, waar hij een huis in erfcijns had ontvangen van Dierck Yewaenss van den Grave, heilige-geestmeester van Den Bosch.¹⁸⁵ In 1432 belastte zijn zoon Pauwels het huis aldaar met een lijfrente van 30 schellingen ten behoeve van Claes Roelof Swisen, die zich daarmee voldaan verklaarde van hetgeen Claes Schilder hem had vermaakt.¹⁸⁶

Schoenmaker Claes was vader van:

Pauwels Claes Schilder¹⁸⁷, schoenmaker in de Kerkstraat¹⁸⁸, kocht in 1422 een huis in de Hinthamerstraat bij de Pijnnappelspoirt.¹⁸⁹ Zijn weduwe Katharina schonk aan de Sint-Janskerk haar huis, erf en hof in vico Hinthamensi inter duas portas exteriores eiusdem vici (in de Hinthamerstraat tussen de twee poorten), een erfpacht van 6 zesterzaad rogge en een erf cijns van 4 £; dit vermogen werd in 1455 gebruikt om een nieuw altaar van Sint Eligius in de Sint-Janskerk op te richten.¹⁹⁰

Pauwels had een dochter:

Engel Pauwels Schilder, die wordt vermeld in 1442-1450¹⁹¹, was begijn op het Groot Begijnhof te 's-Hertogenbosch. Zij verkocht in 1442 het van haar vader en diens vader geërfde huis in de Kerkstraat; de koper beloofde haar elke Maria Geboorte 8 £ paaiments te betalen.¹⁸⁵ Eveneens in 1442 verkocht zij een erfpacht van l mud rogge uit onderpanden te Schijndel, die zij had verworven van haar grootvader Claes Schilder.¹⁹²

Een van haar erfgenamen was Claesken Roelofs die Wyse, begijn te 's-Hertogenbosch.¹⁹³

Claes Claess Schilder¹⁹⁴ was de vader van:

A.	Kathelyn Claess Schilderen de kinderenen kleinkinderen van Claes Sceyve verkochten in 1450 elk voor de helft een erfcijns van 8 £ paaiments uit een huis in de Kerkstraat, die weleer was geloofd aan Engel Pauwels Schilder.¹⁹⁵

Lerya Claes Schilders trouwde met Rutger Jacop Rutten. Hun dochter Heylwich verkocht in 1433 goed aan haar oom Pauwels Schilder.¹⁹⁴ Heylwich trouwde met Jacop, bastaard van de Bossche priester en notaris Pauwels Borcharts van Zulichem.¹⁹⁷

IIIter. WILLEM SCHILDER¹⁹⁶ was in 1380-1396 verschillende malen schepen van Den Bosch¹⁹⁸ en in het laatste jaar van de veertiende eeuw rentmeester.¹⁹⁹ Hij bezat een hoeve te Loon op Zand²⁰⁰ en was gegoed te Heesch²⁰¹, in de vrijdom van Den Bosch²⁰², in Maren en in Geffen. In de laatste heerlijkheid bezat hij in 1387-1391 een huis dat van wijlen Jan Koe, ridder, was geweest.²⁰³

Hij werd in 1397 samen met de deken van het kapittel van de Sint-Janskerk te 's-Hertogenbosch, de rector van de Tafel van de Heilige Geest aldaar, Goessen van den Steenwege en Willem Arnt Tielkens aangewezen als executeur van het testament van de Bossche poorter Jan van Neynsel.²⁰⁴ In datzelfde jaar belastte hij zijn huis voorbij de Visbrug en een ander huis op die plaats met een erfcijns van £ 4.²⁰⁵

De illustere Mariabroederschap, waarvan zijn broer Matthijs proost was, maakte in zijn woning kosten in 1359 en 1361, wellicht wegens vergaderingen of maaltijden.²⁰⁶ Willem is in 1406 overleden.²⁰⁷ Kateline Willem Scilders wijf stierf al in 1396.²⁰⁸

Willem had een bastaardkind verwekt uit het lichaam van Yken van der Scoteldonc:

1.	Kathelyn natuurlijke dochter Willems Schilder.²⁰⁹

De wettige kinderen, misschien verwekt bij zijn vrouw Katharijn, die hem overleefde²¹⁰, waren:

Gerit Willems Schilder, volgt onder IV op pagina 8.

Willem Willems Schilder kreeg in 1406 een lijfrente van 3 1/2 schellingen van de stad Den Bosch.²¹¹ Hij overleed nog in hetzelfde jaar²¹², na 10 augustus.²¹³

Leria Willem Schilders²¹⁴ trad in het huwelijk met Henric Bac Godscalc Roesmonts²¹⁵ zoon van de Bossche schepen Godscalck Roelofs Roesmont en van Mechtelt Posteel. Samen met zijn broer Roelof Roesmont Godscalcks belastte hij ter uitvoering van het testament van hun vader diens huis aan de Korenmarkt met een cijns voor het Geefhuis.²¹⁶ Roelof was voogd van de Bossche vitte of factorij (handelsvestiging) op Schonen in Zweden.²¹⁷

De lijfrentebetalingen van de stad Den Bosch aan Leria staakten in 1401 en in het rekeningjaar 1399-1400 werd voor het overlijden van Lery Henric Bacs wyf het verschuldigde betaald aan de Lieve-Vrouwebroederschap²¹⁸, zodat zij in 1400 zal zijn gestorven.

Uit dit huwelijk werd een dochter geboren:

Kathelyn Henricx Back²¹⁹ trouwde met Tielman van den Doren²²⁰, schepen van Den Bosch in 1434 en 1439²²¹, in 1426 procureur van het clarissenklooster in de stad.²²² In 1425 wilde Henric Bac aan Tielman het vruchtgebruik overdragen van zijn bezittingen, behalve een erf over de Tolbrug en twee pleitschepen, maar de transactie ging niet door.²²³ Tielman van den Doren kocht in 1431 van Gerit Schilder een erfpacht van 3 mud rogge.²²⁴ Hij bezat een huis op de Oude Hulst.²²⁵ In 1428 namen hij en Jacop Goevy bij contract een partij van 15.000 bakstenen af²²⁶, terwijl hij in 1423 samen met Jan bastaard heer Pauwels van Haestrecht 25.000 gebacken steen uit Loon op Zand leverde, die per duizend over water naar Den Bosch werden gezonden.²²⁷ In 1412-1428 wordt hij gezien als beheerder van de bezittingen van de abt van Sint-Truiden te Lith.²²⁸

Te Esbeek onder Hilvarenbeek bezat Tielman

een van heer Tielman van den Doren geërfde hoeve, die hij in 1434 met alle beesten verpachtte voor een periode van zes jaar om 4 steen vlas tot hekelen bereid, 55 Gelderse gulden, 6 vimmen dekstro of een roede dak te dekken van bovenaf; de pachter mocht bij zijn afscheid de beesten meenemen of daarvoor 58 reynaldusgulden ontvangen.²³⁹ Dit goet te Doren verpachtte hij daarna, weer voor zes jaar, voor jaarlijks 13 mud rogge Bossche maat, 5 petersgulden, 4 steen vlas tot hekelen bereid en 8 kapoenen, te leveren met Kerstmis, en 6 vimmen dekstro; de beesten zouden half voor de eigenaar en half voor de pachtboer zijn.²³⁰ Later was zijn zoon Hennck van den Doren eigenaar van de hoeve.²³¹ Bovendien kocht hij in 1437 hoeven te Ruimel en Gemonde onder Sint-Michielsgestel.²³²

Claes Schilder trad uiterlijk in 1384²³³ in bij de wilhelmieten van Porta Coeli, in welk klooster hij in 1402 en 1405 keldermeester was.²³⁴ Her Claes Scilder op die Baseldonc is in 1406 overleden.²³⁵ In 1420 verkocht Jan Vos de helft van een huisplaats aan de Markt en de wederhelft van Claes aan Gerit Scilder, cellarius (keldermeester) van de wilhelmieten.²³⁶

IV. GERIT WILLEMS SCHILDER²³⁷ was in 1409 en 1417 borgemeester of rentmeester van Den Bosch²³⁸ en in 1413-1414 en 1422-1423 schepen.²³⁹ In 1443 is hij overleden.²⁴⁰

In 1405 en 1406 was hij proost van de Lieve-Vrouwebroederschap²⁴¹ en in 1416-1417 zegde hij volgens de historicus van de broederschap zijn lidmaatschap op, wat een unieke geste was.²⁴² De broederschapsrekening geeft echter:

Ontfaen van Gerit Scilder voir sinen auden scilt, dair hi hem der clerc bruederscap mede af geseyt heeft. Mer hi wil leec brueder bliven.²⁴³ In 1414 is hij overleden.²⁴⁴

Hij gaf in 1422 een huis in de Vughterstraat ten erfcijns uit, dat hij gerechtelijk had uitgewonnen²⁴⁵, en in 1436 belastte hij een huis in die straat met een erfpacht.²⁴⁶ Aan zijn neef Claes Henrics Schilder verkocht hij een huis en hof aan die aude Dyese²⁴⁷ en in 1433 verkocht hij vier huizen met erven, een tuin en een aangelegen huisplaats aan de Oude Dieze naast de lakenramen, strekkende van die Buerde tot de stadsmuren, en nog drie kamers daartegenover.²⁴⁸

Bij de Schilderspoort bezat hij een leeg erf en een hofstad.²⁴⁹ Hij gaf het in 1437 erfcijns uit aan Rutger van Arkel voor £ l paaiments; het erf lag in een straat die liep van de Hinthamerstraat naar een mansio van wijlen Claes Schilder (ook naast het erfgoed van Henrick Schilder), tussen de Dieze en een straatje.²⁵⁰

In 1421 kocht hij het stenen huis met erf en tuin, geheten Langhdonc en gestaan aan de Markt, waar hij al een stenen huis bezat.²⁵¹ Drie jaar later verkocht hij het weer, waarbij Goyert Claess Schilder beloofde hem over deze transactie niet te zullen lastigvallen.²⁵² Tegelijk kocht hij een streep grond over de Tolbrug, buiten de oude muur. Mogelijk was dat hetzelfde perceel als het kleine erf achter zijn tuin of bleek bij de Tolbrug, tussen een wilgenboom en zijn stort, dat hij in 1424 verkocht.²⁵³

Welk van de huizen door Gerit is bewoond, is niet duidelijk. Sinds 1436 was zijn adres Keizerstraat bij de Lombardenbrug tegenover het lombardenhuis³²⁵; vlakbij, bij de Sint-Joriskapel in de Sint-Jorisstraat, bezat hij erven.²⁵⁴

Te Helvoirt bezat Gerit Schilder samen met de Heilige Geest van Den Bosch minstens sinds het begin van de vijftiende eeuw de hoeve in Leendonck²⁵⁵ en te Loon op Zand had hij een grote hoeve, Sproyssershove genaamd, die in 1422 24 bunder werd gemeten, terwijl het huis met erf, hof en aangelag 7 topenzaad groot was.²⁵⁶ Hij belastte in 1428 zijn mansio quodam dicto des Proeysershoeve met een pacht van 10 mud rogge.²⁵⁷ Later kwam het eigendom aan het klooster Mariendonk te Elshout.²⁵⁸ Hij handelde in Venloonse turf, wat blijkt uit een beloofde levering van een lofbaer pleyte in 1416.²⁵⁹

Voorts bezat hij te Tilburg Tguet ter Lijnden aan de Stokhasselt op de plaats die later Ter Linden heette.²⁶⁰ Willem Goyarts van Heyst, die vermoedelijk zijn pachter was²⁶¹, gaf hem in 1414 zijn runderen en kleinvee, genoemd varendegoed.²⁶²

Ook te Berlicum bezat Gerit Schilder een hoeve en land:²⁶³ 2 bunders beemd te Lencxbroec gaf hij in 1417 in vruchtgebruik aan zijn zoon Matthijs²⁶⁴ en in 1424 verkocht hij een huis bij die Gharsthof te Belveren onder Berlicum, een perceel bouwland bij de waterovergang Tgewat en land te Middelrode.²⁶⁵

Ten slotte bezat Gerit 7 morgen land te Cromvoirt²⁶⁶ en te Sint-Michielsgestel aen die Plaetse een hofstad met hof, strekkende van de Plaats tot de Dommel, en een beemd van 3 1/2 bunder te Ruimel, die hij in 1436 wilde verpachten voor 22 zester rogge Bossche maat plus het onderhoud van een stuk dijk bij die Valbrugge.²⁶⁷

Onder talloze cijnzen en pachten die Gerit trok, bevond zich een erfpacht van 7 mud rogge met acht ghewrachte (gevilde) konijnen of evenveel oude groten uit onderpanden te Mierlo.²⁶⁸

Gerit Schilder trouwde in tweede echt met Heylwich Roeloffs van den Grave²⁶⁹, zijn huisvrouw in 1438²⁷⁰ en zijn weduwe (sinds kort) in 1445. Heylwich en haar zus Elisabeth verwierven in 1432 het vruchtgebruik in de helft van een kamer onder de trap van het gewandhuis, die zij terstond verkochten.²⁷¹ Zij waren dochters van Roeloff van den Grave en Luut Goossens Cnode. Gerit en Heylwich hadden twee kinderen²⁷², die in 1439 een huis in de Vughterstraat (van de straat tot de stroom) verkochten, waarbij Goyart Schilder afzag van vernadering. De kopers beloofden met Sint-Jan overeen jaar 77 rijnsgulden en 11 £ paaiments te betalen.²⁷³

In eerste echt was Gerit Schilder getrouwd met Aleyt Jans van Bladel.²⁷⁴ Haar vader was lakenkoper, zijn zonen bezaten althans delen van een vak in de lakenhal.²⁷⁵ Aleyt kreeg van de stad een lijfrente uitgekeerd tot in 1402; aangezien de betaling in 1406 blijkt te zijn gestaakt, was zij toen overleden.²⁷⁶

Zij was de moeder van:

Mathijs Gerits Schilder²⁷⁷ werd in 1417 door zijn vader geëmancipeerd²⁷⁸ en kocht in 1421 een deel van een voorhuis in de Peperstraat.²⁷⁹ Hij erfde van zijn grootvader Jan van Bladel een hoeve te Vught.²⁸⁰ In 1422 deed hij afstand van zijn deel in een erfpacht uit een hoeve te Dommelen²⁸¹ en twee jaar later was hij wijlen.²⁸² Hij was uiterlijk in 1423 getrouwd met Maria van Zevenbergen; zijn vader gaf hem in dat jaar als huwelijksgift een hoeveelheid waardepapieren, vooral cijnzen en pachten te Alem, Kessel, Lithoijen, Drunen, Rosmalen en Geffen.²⁸³ In 1426 gelastte de bisschop van Luik na vonnis te hebben geveld zijn geestelijkheid om Matthijs' vader (Gerit Schilder) te dwingen ƒ 2000 betalen aan Maria van Zevenbergen²⁸⁴, weduwe van Matthys en inmiddels getrouwd met Arnt uten Camp.²⁸⁵ Arnt was schepen van Breda in 1419, 1429 en 1453²⁸⁶ en eigenaar van een leengoed te Princenhage, waar een „casteel ofte slot" heeft gestaan.²⁸⁷

Maria en haar tweede man verkochten in 1435 aan Gerit Schilder hun deel in een leeg erf in de Peperstraat en in een straatje van die straat naar de Colperstraat.²⁸⁸

Van Jan Deenkens van Vladeracken had Mathijs Schilder het recht verworven op de helft van het inkomgeld van nieuwe Bossche poorters; Jan had dat verkregen van hertogin Johanna van Brabant en de wederhelft was voor de stad. Dit recht kwam later aan Mathijs' vader Gerit Schilder (die in 1421 van zijn mogelijke claim had afgezien²⁸⁹) en daarna aan diens zoon Roelof.²⁹⁰

Mathijs verkocht in 1421 tgoet ten Brande te Sint-

Michielsgestel ter plaatse ten Brant aan Jan van der Borch²⁹¹, wiens zoon het enkele decennia later verkocht aan Jan Amelrijcx ex matre Schilder (zie sub IVquater-1-A).

Kathelyn Gerits Schilder²⁹² kreeg in 1431 van haar vader als huwelijksgift een 32 bunder grote hoeve te Loon op Zand en 10 morgen land te Oeteren in de vrijdom van Den Bosch.²⁹³ Zij trouwde met Aert Willems van Broechoven²⁹⁴, zoon van Willem Wouters Bac van Broechoven en van jonkvrouw Beatrijs Aerts heer Leunis van Scijnle.²⁹⁵ Zijn moeder, die hem in 1430 emancipeerde en toen 5 bunder land, waaronder die Haverbeemt in Broekhoven onder Tilburg gaf²⁹⁶ schonk hem als huwelijksgift een erfpacht van 32 mud rogge Bossche maat uit haar hoeve te Broekhoven.²⁹⁷ Te Udenhout bezat hij 24 bunder land, genaamd dat Clappend Scoor.²⁹⁸

Later bezat Aert zelf dat aude goet van Broechoven en/of die hove te Broechoven²⁹⁹, in de zestiende eeuw stonden op die plaats twee stenen, omwaterde huizingen.³⁰⁰ Hij kocht in 1457 bouwland in Broechoven ackeren aan de Groenstraat.³⁰¹ Verschillende malen pachtte hij delen van de Tilburgse tienden van de abdij van Tongerlo, onder ander in 1452 samen met twee vennoten voor een periode van zes jaar, jaarlijks te voldoen met 71, 52, 72, 52, 72 en 52 mud rogge, telkens te leveren op Sint-Andriesdag.³⁰²

In de kerk van Tilburg werd op 17 oktober een jaargetijde gevierd voor Aert van Broechoven en jonkvrouw Kathelyn Schilder, zijn moeder Beatrijs, haar zus Luytgart Schilder weduwe Henricxs van den Hout en hun dochter Luytgart van Broechoven. Daarvoor was een erfpacht van 6 lopen rogge gevestigd op hun mansus.³⁰³

Uit het tweede huwelijk van Gerit Schilder werden twee kinderen geboren.³⁰⁴ Zij erfden onder meer de halve hoeve in Leendonck te Helvoirt, die zij in vitel porcelen vertiert hebben.³⁰⁵

Roeloff Schilder³⁰⁶ werd in 1432 door zijn vader geëmancipeerd.³⁰⁷ Op ll mei 1436 was hij zes weken en drie dagen buiten zijn vaders huis en kost geweest, wat de voorwaarde was voor zijn emancipatie.³⁰⁸ Enkele maanden later kreeg hij van zijn vader diens recht op de helft van het inkomgeld van nieuwe Bossche poorters.³⁰⁹ Hij was in 1444 en 1448 schepen van Den Bosch.³¹⁰ Samen met zijn aangetrouwde neef Aert Last, stadswisselaar, bekende hij in 1443 enkele schulden aan twee Italianen uit de familie Caudraris³¹¹,

die enkele jaren later de stedelijke lombarden tafel zou ontvangen.³¹² Nabij het lombardenhuis bezat hij een of twee huizen.³¹³ In 1447 verkocht hij samen met zijn zus Luytgart het huis, erf en hof die Zythof te Moergestel aenden Hilt en een jaar later verkocht hij aan zijn zwager Dicbier een huis, erf en turverij op dezelfde locatie.³¹⁴ In 1477 was Marie N. zijn weduwe.³¹⁵

Luytgart Gerits Schilder³¹⁶ werd in 1435 te Tilburg geschaakt door Willem Dicbier en zijn vrienden Henrick Oeden, Comen Arnt, Henrick van Helvoert en Philips Scolaster: ende namen op Luytgaerden Gherit Scilders dochter doe ter tijt hoers ondanx ende ontscaectense. Zij brachten haar ter plaetzen daer sy hoer hebben wouden, te weten het slot te Heeswijk. Hoewel Luytgaert later verklaarde dat de schaking toch niet tegen haar wil was geweest, kwam de zaak voor schepenen van Den Bosch. Deze warens nyet wijs, zodat zij ten hoofde gingen te Leuven. De hoofdschout van Den Bosch besloot toch Dicbier aan te klagen, dat hy hem mysgrepen hedde aen der voirsscreven joffrouwe Luytgarden. Op verzoek van schout Dicbier van Megen en veel 'goede mannen' werd uiteindelijk geschikt op een boete van ƒ 12:l8:0.³¹⁷ En er werd getrouwd.

Willem Dicbier Janss³¹⁸ was schepen van Den Bosch in 1437, 1443, 1447 en 1451³¹⁹, stadsraad, heilige-geestmeester in 1447-1454, lid en in 1446 rentmeester van de illustere broederschap van Onze Lieve Vrouw.³²⁰ In 1443 verliet hij het schepenambt om schout te worden. Voorts was hij rentmeester-generaal van de hertogelijke domeinen in stad en meierij van Den Bosch.³²¹

Hij zegelde met 2 + l bijenkorven. Jan Henricx Dicbier Goyarts en Aleyt Willems Waerloes waren zijn ouders.

Te 's-Hertogenbosch bezat Luytgart Schilder in de straat van de Lombardenbrug naar de Sint-Joriskapel (Keizerstraat), nabij de Lombardenbrug en tegenover het lombardenhuis, twee stenen huizen met erven en kamers, geërfd van haar vader.³²² Zij gaf daaruit in 1455 een met ƒ 140 losbare erfcijns van ƒ 14 aan Roelof Willem Henricks Dicbier, die haar daarvoor kweet van alle aanspraken op wat Goyart Dicbier, kanunnik van Den Bosch, aan Roelof had nagelaten, behalve vier zilveren schotels.³²³ Een jaar later verkocht zij de huizen, waarbij haar broer Roeloff Schilder afzag van naastingsacties.³²⁴ Roeloff had het huis weleer als legaat gekregen van Heylwich weduwe mr. Jacob van Uden en het in 1436 overgedragen aan zijn ouders Gerit

Schilder en Heylwich van den Grave.³²⁵

Minstens sinds het einde van zijn leven woonden Willem Dicbier en Luytgart Schilder te Sint-Michielsgestel. Daar hadden zij meerdere bezittingen³²⁶, zoals het huis met erf, hof, aangelag en belendende wei aen die Plaetse aan de Dommel met de verplichting een bruggehoofd te onderhouden after Loden, die zij samen met Roeloff Schilder hadden verkocht³²⁷, en een hoeve binnen de bruggen.³²⁸ In 1444-1449 bezat Willem een huis met erf, stenen kamer en hof aan die Plaets.³²⁹ Samen met Henrick die Hoessche beheerde hij de Gestelse bezittingen van jonker Anthonis de Glymes.³³⁰

In 1451 pachtte Willem Dicbier samen met Jan Willems van Gestel voor een periode van twaalf jaar om 44 rijnsgulden van 29 stuivers een waard over de Maas te Alem van de abt van Sint-Truiden.³³¹ Van het kapittel van Sint-Lambert te Luik huurde hij sinds 1452 samen met drie anderen alle goederen te Lith, waarvoor zij jaarlijks 169 1/3 oude schilden ad 1 1/2 rijnsgulden betaalden.³³² Hij bestelde in 1453 30.000 bakstenen, die, voor zover zij met tweeduizend per pleit konden worden vervoerd, voor Pinksteren in Den Bosch moesten zijn geleverd.³³³

Willem Dicbier is in 1455 overleden.³³⁴ In juli van dat jaar droeg zijn weduwe aan de geburen van Best, Aarle en Gunterslaar de 4 bunder hei uit de gemeint over, die aan hem zou worden toegewezen³³⁵; Willem had een hoeve bezeten te Gunterslaar onder Best.³³⁶ In december daaraanvolgende deden de pachters afstand van de huur van een stuk moer op de Hilt onder Moergestel aan zijn weduwe Luytgart Schilder; hij had het moer in 1449 en 1451 uitgegeven voor een periode van een halve eeuw om uit te turven en het daarbij behorende omgrachte huis voor zichzelf gehouden.³³⁷ Het betreffende huis verkocht Luytgart in 1456³³⁸ en een jaar later deed zij een hoeve te Loon op Zand van de hand.³³⁹ Willem Dicbier had meer belangen gehad te Moergestel, wat blijkt uit het opwinningsproces dat hij in 1430 voerde tegen de vrouwe van die heerlijk-

heid over een pacht van 200 mud uit haar bezittingen aldaar.³⁴⁰ In het naburige Tilburg pachtte hij in 1451 en 1454 delen van de tienden van de abdij van Tongerlo.³⁴¹ Te Best bezat hij een hoeve in de Vleut, die sinds 1482 werd beheerd door Jan en Beatrix Arnts van Broechoven³⁴² (vermoedelijk kinderen van Kathelyn Gerits Schilder).

In 1460 beleende de hertog van Brabant Luytgart Schilders als weduwe en erfgename van Willem Dicbier met de gruit van Eersel, Steensel, Dommelen, Riethoven, Westerhoven, Bergeyk, Hapert, Kerkcasteren, Lommel, Hoogeloon en Duizel en met het gruitgeld der vreemde bieren, die zij vervolgens verkocht aan Huybert Back Jans. Haar man had de gruit in 1447 verworven van Arndt Stamelaert.³⁴³

Jonkvrouw Luytgart blijkt minstens sinds 1463 de vrouw te zijn van Henrick van den Haut Dircxss.³⁴⁴ Deze verwachtte in 1461 een Bosch' schepenvonnis, dat hij niet kon afwachten, omdat hy in Brabant ryden most.³⁴⁵ Zijn broer stortte in 1473 300 overlens rijnsgulden om hem te verlossen van ende vuter vangenissen, dairhy inne was.³⁴⁶ Mogelijk was hij krijgsgevangen gemaakt in de oorlog met Gelre. Ook het 'rijden in Brabant' kan duiden op militaire dienst (als ruiter).

Henrick heeft in 1485 sijn hant afgetogen van alle alsulcken gueden als hem ende jouffrouwe Luytgarden, zynre huysvrouwen, bijden doot van Henrick vanden Doern aencomen ende verstorven syn.³⁴⁷ Henrick van den Doern was vermoedelijk de kleinzoon van Leria Schilder (zie p. 8).

Afkortingen

AKH	Archief Sint-Janskathedraal 's-Hertogenbosch
ARAB	Algemeen Rijksarchief Brussel
ARAG	Algemeen Rijksarchief 's-Gravenhage
GAH	Gemeentearchief 's-Hertogenbosch
RANB	Rijksarchief in Noord-Brabant

Noten
120.	A.M. van Lith-Droogleever Fortuijn, J.G.M. Sanders en G.A.M. van Synghel (uitg.), Kroniek van Peter van Os. Geschiedenis van 's-Hertogenbosch en Brabant van Adam tot 1523 ('s-Hertogenbosch, 1997) 97.
121.	GAH, R 1175, f 97, 23 februari 1368.
122.	N.H.L. van den Heuvel, De ambachtsgilden van 's-Hertogenbosch vóór 1629. Rechtsbronnen van het bedrijfsleven en het gildewezen (Utrecht, 1946) 353, 354.
123.	GAH, R 1192, f 466v, 8 mei 1422.
124.	GAH, R 1799, f 15, 11 januari 1367; f 20, 8 februari 1367.
125.	GAH, Groot Begijnhof, oorkonde 46, 2 mei 1370. Vgl. oorkonde 130, 27 januari 1412: Arnt Ysbouts had een kwart van genoemd huis in de Orthenstraat in erfcijns ontvangen van Jan van Eyndoven en Katelijn van Neynsel.
126.	GAH, Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 1123, 15 januari 1393. Groot Ziekengasthuis 3222, 21 mei 1364; 31 oktober 1395; 12 mei 1396. Idem 3315, 27 juli 1396 (2 akten); 10 mei 1410. R 1179, p. 309, fatum quinta post Huberti 1393. M. Spierings, „Het obituarium of dodenboek van de Sint-Janskerk te 's-Hertogenbosch (1280-1435)", Boschboombladeren, 23 (januari 1979), 42.
127.	B.C.M. Jacobs, Justitie en politie in 's-Hertogenbosch (Assen, 1986) 245-248.
128.	H.P.H. Camps, Oorkondenboek van Noord-Brabant tot 1312. 1. De meierij van 's-Hertogenbosch (met de heerlijkheid Gemert) (2 stukken; 's-Gravenhage, 1979) II, 839.
129.	Spierings, Het obituarium, 42
130.	GAH, R 1179, p. 144, datum sexto post Oculi 1392. Vgl. R 1182, f 36v.
131.	GAH, Rijke Claren 43, f LXIv.
132.	AKH, Kerkarchief Sint-Jan 2931, f CCCXVII.
133.	Archief Lieve- Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 25.
134.	GAH, R 1187, f 332v.
135.	Van Lith-Droogleever Fortuijn c.a., De kroniek van Peter van Os, 53, 61, 67, 71, 72.
136.	A. van den Bichelaer, Het notariaat in Stad en Meierij van 's-Hertogenbosch tijdens de Late Middeleeuwen (1306-1531) (Amsterdam, 1998), bijlage 1, no. 277.
137.	AKH, Kerkarchief Sint-Jan 2931, f CXXII.
138.	AKH, Kerkfabriek Sint-Jan 2931, f CIIv; vgl. f CIII.
139.	Archief Lieve- Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 25v.
140.	GAH, Rijke Claren 43, f LXIv, datum in crastino beatorum Symonis et Jude apostolorum 1393. Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 256a, 29 september 1342.
141.	GAH, Groot Begijnhof 76, 8 juni 1383.
142.	GAH, Groot Begijnhof 130, 27 januari 1412.
143.	GAH, Begijnhof, oorkondden 46, 56, 63, 64, 69, 78, 79, 81 en 86, de laatste het testament van 30 september 1390.
144.	Jacobs, Politie en justitie, 257, 258.
145.	GAH, Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 256a, 29 september 1342.
146.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 25. Spierings, „Het obituarium", 19.
147.	Jacobs, Justitie en politie, 25, 257.
148.	GAH, R 1181, f 307v, 13 januari 1400.
149.	GAH, Groot Ziekengasthuis 3222, 21 mei 1364.
150.	AKH, Kerkfabriek Sint-Jan 1778, 11 mei 1388. GAH, R 1179, p. 83.
151.	AKH, Kerkfabriek Sint-Jan 2931, ff CCCXIX en CCCXIXv.
152.	GAH, R 1180, p. 601, 5 dagen na Dionisius 1396.
153.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 25v.
154.	AKH, Kerkfabriek Sint-Jan 2931, f LIIII.
155.	Spierings. „het obituarium". 42.
156.	Van den Bichelaer, Het notariaat, bijlage 1, no. 351.
157.	Jacobs, Justitie en politie, 257-259.
158.	Jacobs, Justitie en politie, 257, 259-262.
159.	GAH, R 1207, f 256.
160.	Jacobs, Justitie en politie, 259.
161.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 27.
162.	Zie noot 165.
163.	Met dank aan Hans Vogels te Helmond, die mij op het goede spoor zette.
164.	M. Van den Bichelaer, Het notariaat, bijlage 1, no. 353.
165.	GAH, Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 559, 21 april 1365.
166.	GAH, Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 456, 29 juli 1359; 458, 25 november 1359; 461, 2 december 1459; 480, 24 augustus 1360; 497, 21 augustus 1361; 564, 19 mei 1365; enz. Spierings, „Het obituarium". 50.
167.	L.H.C. Schutjes, Geschiedenis van het bisdom 's Hertogenbosch (5 dln.: Sint-Michielsgestel, 1870-1876) IV, 231.
168.	W.F.H. Oldewelt, Rekeningen van de Illustere Lieve Vrouwe Broederschap (1330-1375) (Z.pl., 1925) 75, 83-85, 88, 90, 93, 95, 97, 103, 110, 112, 116. GAH, Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 769, 13 februari 1376.
169.	A. Smeijers, „De Illustre Lieve Vrouwe Broederschap te 's-Hertogenbosch. Archivalia bijeengebracht". Tijdschrift der Vereeniging voor Nederlandsche Muziekgeschiedenis, XI, XII (1925, 1926), XI 203, 204.
170.	Smeijers, „De Illustre", XI, 205, 206.
171.	G.C.M. van Dijck, De Bossche optimaten. Geschiedenis van de Illustere Lieve Vrouwebroederschap te 's-Hertogenbosch, 1318-1973 (Tilburg, 1976) 180. Zie ook Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52, rekening 1387-1388, f 107v; rekening 1388-1389, f 112v; rekening 1389-1390, f 120v.
172.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Heriogenbosch 49, f 28. Idem 52, rekening 1400-1401, f 6. ABH, Obituarium van de Sint-Jan te 's-Hertogenbosch, p. 140.
173.	GAH, R 1181, f 307v, 13 januari 1400.
174.	GAH, Groot Ziekengasthuis 2135, 6 juli 1357.
175.	H. Hens e.a., Mirakelen van Onze Lieve Vrouw te 's-Hertogenbosch 1381-1603 (Tilburg, 1978)285.
176.	GAH, R 1177, f 394, 1387. Hens e.a., Mirakelen van onze Lieve Vrouw 441, 495.
177.	Oldewelt, Rekeningen van de Illustere Lieve Vrouwe Broederschap, 66.
178.	GAH, R 1176, f 116v, september 1379.
179.	Archief Lieve-Vrouwebroedersehap 's-Hertogenbosch 49, f 26v. Idem 52, rekening 1387-1388. f 107.
180.	GAH, R 1207, f 45v, 6 februari 1437.
181.	GAH, R 1182, f 71v, 10 juni 1399 of 1400. R 1183, f 58, datum in festo Zeverini 1403.
182.	GAH, R 1182, f 171, een week na zondag Letare 1399 of 1400.
183.	GAH, R 1207, f 89v, 23 mei 1437: verkoop van een cijns uit een huis aan de Markt, die weleer was verkregen van Catharina wijlen Claes Schilder.
184.	GAH, R 1194, f 202v, 13 maart 1424.
185.	GAH, R 1212, f 212v, 10 september 1442.
186.	GAH, R 1202, f 219, 19 februari 1432. Vgl. noot 185
187.	GAH, R 1193, f 167v, 28 december 1422. R 1200, f 202, 21 februari 1430; f 273. 17 februari 1430. R 1227, f 29v, 4 december 1456.
188.	GAH, R 1199, f 184v, 11 januari 1429. R 1215, f 157, 16 januari 1445.
189.	GAH, R 1191, f 313v, 25 mei 1422.
190.	AKH, Kerkarchief Sint-Jan 1266, 31 mei 1455.
191.	GAH, R 1213, f 264. 22 oktober 1442. R 1221, f 218v, 7 oktober 1450. R 1224, f 155v, 3 januari 1454.
192.	GAH, R 1212, f 212v, 21 april 1432. Vgl. R 1227, f 29v, 4 december 1456.
193.	AKH, Kerkfabriek Sint-Jan 2931, f CCLVIIv.
194.	GAH, R 1203, f 216v, 16 juli 1433.
195.	GAH, R 1221, f 218v, 7 oktober 1450.
196.	AKH, Kerkfabriek Sint-Jan 1268, 24 november 1393. GAH, R 1177, f 232, daags na Palmzondag 1386. R 1178, f 108v, daags na de octaaf van Pinksteren 1389 of 1390; f 136, 21 januari 1390; f 383, 7 januari 1390. R 1179, p. 446, datum in crastino Marcelii 1392. R 1180, p. 240, 1393 à 1395. R 1182, f 36v, 11 dagen na Pasen 1399 of 1400. R 1183, f 364, daags na Sint-Laurens 1404. R 1219, f 79v, 12 juli 1449. R 1799, f 46, 10 januari 1390; f 51, 9 januari 1391; f 52v, 3 januari 1391; f 98, 1395; f 98v, des manendachs na der octaven van Paesschen 1395; f 100, 1395; f 105, des manendach na sente Agaten dach 1395. Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 1010, 4 januari 1388. A. Verkooren, Inventaire des chartes et cartulaires des duchès de Brabant et de Limbourg et des pays d'Outre-Meuse (13 dln. in 3 stukken; Bruxelles, 1910-1976) VII, no. 4981, 13 december 1376; 2e serie, dl. III. 100. no. 7342, 24 juli 1399.
197.	Van den Bichelaer, Het notariaat, bijlage 1, no. 382.
198.	Van Lith-Droogleever Fortuijn c.a., De kroniek van Peter van Os, 100, 101, 104, 108, 111.
199.	R.A. van Zuijlen, Inventaris der archieven van de stad 's Hertogenbosch, chronologisch opgemaakt en de voornaamste gebeurtenissen bevattende (Stadsrekeningen van het jaar 1399-1800) (2 stukken: 's-Hertogenbosch, 1863-1866) I, 1.
200.	GAH, R 1265, f 367v, 17 juli 1493.
201.	GAH, R 1176, f 157, datum quinta post Martini 1381.
202.	GAH, R 1176, f 216, datum in crastino Assumptionis 1382.
203.	GAH, R 1177, f 394, 1387. R 1178, f 204, 1391.
204.	GAH, Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 1241, 20 juli 1398.
205.	GAH, Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 1229, 4 oktober 1397.
206.	Oldewelt, Rekeningen van de Illustere Lieve Vrouwe Broederschap, 79, 84.
207.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenboseh 49, f 28. Idem 52, rekening 1404-1405, f 24 (vgl. f 23).
208.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52, rekening 1396, f 139v.
209.	GAH, R 1180, p. 85, datum feria secunda post dominicam Cantate 1394.
210.	GAH, R 1191, f 67v, 4 februari 1421.
211.	GAH, Oud archief, B 6 sub lijfrenten, opten irsten dach van augusto.
212.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 28. Idem 52, rekening 1407-1408, f 44v.
213.	GAH, R 1184, f 388v, datum quinta post Laurencii 1406.
214.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52, rekening 1396, f 138v.
215.	RANB, Oorkondenverzameling Provinciaal Genootschap 83, 30 juni 1401. GAH, R 1179, p. 227. R 1180, p. 30, datum sexta post Remigii 1393. R 1190, f 317v, 4 januari 1418. R 1201, f 363v, 24 augustus 1431. R 1799, f 191, des maendaechs na dertiendach 1401. Van den Bichelaer, Het notariaat, bijlage 1, no. 338.
216.	GAH, Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 1083, 11 maart 1391.
217.	GAH, R 1188, f 210, 10 juli 1413.
218.	GAH, Oud archief, B 2 (Remigius 1399 - Pasen 1400), sub lijfrenten, op Bamis. B 3 (Pasen - Kerstmis 1400) is een incomplete rekening. B 4 (Remigius 1400 - Pasen 1401), sub lijfrenten, op Baemis. Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52, rekening 1399-1400.
219.	GAH, R 1192, f 34v, 9 januari 1421.
220.	GAH, R 1192, f 320v, 15 oktober 1421. R 1193, f 51v, 16 februari 1422. R 1200, f 66v, 1 maart 1430. R 1204, f 139v, 27 november 1433.
221.	Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a., De kroniek van Peter van Os, 152, 153.
222.	GAH, R 1196, f 133v, 2 oktober 1426.
223.	GAH, R 1195, f 182.
224.	GAH, R 1201, f 265v, 27 juli 1431.
225.	GAH, R 1192, f 302v, 24 november 1421; f 313, 28 maart 1422.
226.	GAH, R 1198, f 227v, 10 april 1428.
227.	GAH, R 1193, f 203, 21 mei 1423.
228.	GAH, R 1187, f 481. R 1196, f 240v, 30 juni 1427. R 1197, f 304, 24 septemer 1428.
229.	GAH, R 1204, f 79, 24 mei 1434. Vgl. R 1190. ff 15, 442v. R 1197, f 242v, 11 juni 1426.
230.	GAH, R 1210, f 269v, 21 juli 1440.
231.	L.F.W. Adriaenssen, „Zes eeuwen niet van huis. Een Esbeekse genealogie (1395-1989)", De Brabantse Leeuw, XXXVIII (1989) 151, 152.
232.	GAH, R 1207, f 114, 9 augustus 1437.
233.	GAH, R 1176, f 360v, Petrus en Paulus 1384.
234.	GAH, R 1182, f 230. R 1184, f 209, datum in crastini Symonis et Jude 1405.
235.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 28. Idem 52, rekening 1406-1406, f 37; vgl. rekening 1405-1406, f 30: hij wordt lid.
236.	GAH, R 1191, f 171v, 18 oktober 1420.
237.	Rijksarchief Maastricht, Familiearchief De Heusch, regesten 32 (21 augustus 1441) en 43 (5 mei 1497). AKH. Kerkfabriek Sint-Jan 260, 25 februari 1407. Idem 272, 3 juli 1412. GAH. Groot Begijnhof, oorkonde 196, 17 januari 1436. R 1183, f 362, sextus post Sixti 1404. R 1184, f 146, datum sabbato post Pentecoste 1405. R 1185, f 59. R 1186, f 52v. R 1192, f 127, 11 april 1421. R 1193, f 30, 17 december 1421; f 192, 13 april 1423; f 218v, 28 juli 1423; f 223, 25 augustus 1423. R 1197, f 276, 20 maart 1426. R 1 1198, f 96, 31 juli 1428. R 1201, f 196, 23 februari 1431. R 1203, f 100v, 24 juii 1433. R 1205, f 170v, 2 april 1435; f 170v, 2 april 1435; f 168v, 31 maart 1435; f 275v, 1 december 1434. R 1207, f 71v, 27 maart 1437; f 75v, 10 april 1437. R 1208, f 160, 9 november 1437. R 1218, f 271, 18 mei 1448. D. van Heel, „Bijdragen tot de geschiedenis van het clarissenklooster te 's-Hertogenbosch", Taxandria, XL (1933) 260.
238.	GAH, R 1186, ff 246v, 247. R 1190, f 276v.
239.	Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a., De kroniek van Peter van Os, 126, 137.
240.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 30v.
241.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52, rekening 1406-1407, f 35v. Smeijers, „de Illustre", XII, 45, 46.
242.	Van Dijck, De Bossche Optimaten, 40.
243.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenhosch 52. rekening 1416-1417, f 96v.
244.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 29.
245.	GAH, R 1193, f 33, 3 januari 1422.
246.	GAH, R 1206, f 180v, 14 april 1463.
247.	GAH, R 1184, f 309, datum sabbato post Letare 1406.
248.	GAH, R 1183, f 110, 15 juni 1402. R 1193, f 147, 3 oktober 1422; f 213v, 5 juli 1423; f 292v, 13 januari 1423. R 1197, f 356v, 3 juli 1427; f 375v, 31 december 1427. Vgl. R 1184, f 96v, sabbato post reminiscere 1405.249\|GAH, R 1205, f 63, z.d. (25 april 1435); f 183v, 5 mei 1435; f 275v, 10 december 1434. R 1258, f 253v, 26 oktober 1489.
250.	GAH, R 1207, f 109, 23 juli 1437.
251.	GAH, R 1192, f 247v. R 1193, f 13v, 5 februari 1422; f 232v, 8 oktober 1422.
252.	GAH, R 1192, f 247v, z.d. R 1193, f 28v, 11 december 1421; f 192, 13 april 1423. R 1194, f 92v, 1 april 1424.
253.	GAH, R 1194, f 200, 5 juli 1424. R 1198, f 58v, 17 april 1428.
254.	GAH, R 1232, f 252, 1 oktober 1462; f 385, 19 april 1463.
255.	GAH, Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 2028, 17 mei 1441. Vgl. p. 242 van de vorige jaargang.
256.	RAH, Mariënkroon en Mariëndonk, regest 499, 14 november 1422. GAH, R 1185, f 148v, 5 dagen nu Sacramentsdag 1407. R 1192, f 254, 14 november 1422. R 1193, f 346, 13 april 1423. R 1201, f 265v, 27 juli 1431. R 1223, f 271, 17 januari 1453. GAH, R 1198, f 178, 9 februari 1428. GAH, R 1231, f 169, 14 november 1460. R 1255, f 376.
259.	GAH, R 1189, f 303, 27 februari 1416.
260.	GAH, R 1189, f 88v, 2 maart 1415. R 1192, f 430, 8 november 1421. R 1193, f 323v, 1 maart 1423. R 1194, f 114v, 30 juni 1424. R 1216, f 96, 4 juli 1446.
261.	GAH, R 1187, ff 153, 300. R 1189, f 120v, 27 april 1415; f 122, 30 april 1415.
262.	GAH, R 1189, f 14v, in prefesto Symonis et Jude 1414.
263.	GAH, R 1188, f 58v, 1 januari 1413. R 1190, f 243v, 4 november 1417. R 1192, f 406v, 19 december 1421.
264.	GAH, R 1190. f 261v, 20 september 1417. Vgl. R 1191, f 101v, 31 maart 1421.
265.	GAH, R 1194, f 309v, 2 augustus 1424. R 1195, f 25v, 2 november 1424.
266.	GAH, R 1210, f 360, 10 september 1440.
267.	GAH, R 1206, f 185, z.d. (de akte is niet gepasseerd). Vgl. R 1198, f 178, 3 september 1428. Andere Gestelse onroerend-goedtransacties: R 1192, f 506, 29 mei 1422. R 1194, f 315v, 31 augustus 1424. R 1201, f 26, 22 december 1430; f 352, 24 april 1431.
268.	GAH, R 1193, f 13v, 5 februari 1422.
269.	GAH, R 1202, f 135v, 4 augustus 1432. R 1203, f 100v, 24 juli 1433; f 108, 18 september 1433; f 219, 27 juli 1433. R 1213, f 196, 26 maart 1443. Haar vader stierf in 1406-1407; Archief Lieve- Vrouwebroederschap 's-Herlogenbosch 52, rekening 1400-1407, f 36v.
270.	GAH, Groot Ziekengasthuis 3094, 18 april 1438.
271.	GAH, R 1202, ff 57, f 57v, 20 februari 1432.
272.	GAH, R 1213, f 196v, 26 maart 1443. R 1215, f 124v, 12 augustus 1445.
273.	GAH, R 1209, f 302v, 27 februari 1439.
274.	GAH, R 1200, f 119, 28 juli 1430.
275.	GAH, R 1177, f 344.
276.	GAH, Oud archief, B 1 t/m 6, sub lijfrenten.
277.	GAH, R 1191, f 30, 17 december 1421. R 1193, f 30, 17 december 1421; f 110, 15 juni 1422; f 174v, 4 september 1422. Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 52, rekening 1422-1423, f 147.
278.	GAH, R 1190, f 119v, 3l maart 1417.
279.	GAH. R l191, f 174v, 2 september 1421.
280.	AKH, Kerkarchief Sint-Jan 2931, f CXLIX.
281.	GAH, R 1192, f 466v, 8 mei 1422.
282.	GAH, R 1194, f 315v, 31 augustus 1424.
283.	GAH, R 1191, f 338v, 17 juni 1423.
284.	GAH, R 1201, f 352, 24 april 1431. R 1205, f 275v, l december 1434.
285.	ARAG, Nassause Domeinraad, inv. Drossaers, regesten 1224 (7 december 1426) en 1227, (15 februari 1427). GAH, R 1222, f 104v, 30 december 1451. G.C.A. Juten, Cartularium van het begijnhof te Breda (Z.pl., z.j.) 85. A. Erens, De oorkonden van het norbertinessenktooster St. Catharinadal te Breda-Oosterhout (Tongerlo, 1928-1929) 213, 214, 216.
286.	Erens, Cartularium van het begijnhof, 193, 232, 292.
287.	K. Leenders, „Het goed van Campe", Hage no. 5 (1972). F.F.X. Cerutti en F.A. Brekelmans, Middeleeuwse rechtsbronnen van stad en heerlijkheid Breda (3 dln.; Utrecht-Bussum-Zutphen, 1956-1990) II, 597, 598; vgl. 294, 295 no. 536. 31 januari 1448.
288.	GAH, R 1205, f 177v, 23 april 1435. R 1207, f 71v, 27 maart 1437.
289.	GAH, R 1192, f 167, 4 juni 1421.
290.	GAH, R 1206, f 120v, 3 september 1436.
291.	GAH, R l191, f 175v, 5 september 1421.
292.	GAH, R 1207, f 71v, 27 maart 1437; f 169, 10 april 1437.
293.	GAH, R 1201, f 132v, 7 augustus 1431. Vgl. R 1207, f 169, 13 maart 1437: huwelijkse voorwaarden.
294.	H.J.A. van Son, „Nieuwe gegevens over de geslachten van Broechoven uit Tilburg en St. Oedenrode", De Nederlandsche Leeuw, LIV (1936) 291.
295.	Heer Loenis van Scijnle, kanunnik van Den Bosch, was gegoed te Schijndel.
296.	GAH, R 1200, ff 134, 135, 12 september 1430.
297.	GAH, R 1200, f 132, 7 augustus 1431.
298.	H.A. van Son, „De geslachten van Broechoven in de Meierij van 's Hertogenbosch in de tweede helft van de 14e eeuw", De Nederlandsche Leeuw, LIII (1935) 7.
299.	GAH, R 1195, f 106, 6 februari 1425; f 169, 22 december 1424. R 1197, f 318, 18 oktober 1426. R 1212, f 190, 14 juli 1442. R 1221, f 327, 17 augustus 1451.
300.	J.A.J. Becx, „Johan Gerardi en het 'Huis van Broekhoven' te Tilburg", De Brabantse Leeuw, XVII (1968) 2, 3.
301.	GAH, R 1227, f 244, 21 mei 1457.
302.	GAH, R 1217, f 443v, 21 maart 1447. R 1218, f 430, 20 augustus 1448 (voor 71 mud). R 1221, f 322v, 3 juli 1451. R 1222, f 116, 28 juni 1452.
303.	P.C. Boeren, „Het oudste Liber Anniversariorum der kerk van Tilburg", Bossche Bijdragen, XXII (1954) 140.
304.	GAH, R 1210, f 80, 3 juni 1440. R 1212, f 19, 21 december 1431; f 23, 10 januari 1432; f 30, l februari 1432, f 84v, 17 oktober 1431; f 163v, 21 april 1432; f 104, 10 januari 1432. R 1213, f 66v, l april 1443; f 360, 10 september 1443. R 1214, f 120, 14 augustus 1444. R 1215, ff 40 en 288, 30 januari 1445. R 1218, f 376v, 23 november 1447. R 1227, f 378, 3 maart 1457.
305.	GAH, Tafel van de Heilige Geest, oorkonden 2028, 17 mei 1441; 2119, 12 augustus 1445; 2407, 26 september 1459.
306.	GAH, R 1206, f 210v, 3 september 1436. R 1213, f 126, 7 augustus 1443. R 1216, f 134v, 22 november 1445. R 1218, f 1, 3 oktober 1447; f 430, 20 augustus 1448. R 1246, f 319v, 13 maart 1477. AKH. Kerkfabriek Sint-Jan 512, l februari 1444. Idem 522, 27 oktober 1446. Idem 1268, 22 november 1445. Van Heel, „Bijdragen tot de geschiedenis", 272.
307.	GAH, R 1202, f 250v, 14 april 1432.
308.	GAH, R 1206, f 267, l maart 1436.
309.	GAH, R 1206, f 120v, 3 september 1436.
310.	Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a., De kroniek van Peter van Os, 157, 162.
311.	GAH, R 1213, f 326v, 29 juni 1443; f 330v, 31 juli 1443.
312.	L.P.L. Pirenne en W.J. Formsma, Koopmansgeest te 's-Hertogenbosch in de vijftiende en zestiende eeuw. Het kasboek van Jaspar van Bell 1564-1568 (Nijmegen, 1962) 15.
313.	GAH, R 1210, f 190, l april 1440. R 1217, f 304, 29 maart 1447. Zie hierna bij zijn zus Luytgart.
314.	GAH, R 1217, f 323v, 27 mei 1447; f 330 (met gepasseerde akte). R 1218, f 295, 28 augustus 1448.
315.	GAH, R 1246, f 297v, 22 oktober 1477.
316.	GAH, Charterverzameling, inv. Sassen 360, 3 maart 1422: no 361, 24 september 1423; no 372, l februari 1430; no 489, 3 maart 1421; no 530, 3 november 1466; no 531, 8 november 1466; no 532, l december 1466; no 553, 8 januari 1467. R 1214, f 168, 27 maart 1444. R 1215, f 210v, 3 juli 1445. R 1230, f 38v, 7 juni 1460. R 1231, f 175, 22 december 1461. R 1244, f 342v, 30 augustus 1475. R 1245, f 340, 30 januari 1476.
317.	ARAB, Rekenkamer 12992, rekening Sint Jan - Kerstmis 1431. sub Den Bosch.
318.	GAH, R 1205, f 171, 5 april 1435. R 1215, f253v, l april 1445. R 1216, f 82, 23 juni 1446. R 1219, f 47, 14 maarl 1449. Tafel van de Heilige Geest, oorkonde 1909. 14 januari 1436; 2069A, 2 mei 1443; 2090A, 14 mei 1444. Ch.C.V. Verreyt en W.J.F. Juten, „Noordbrabantsche schepenzegels", Taxandria, VII (1900) 65, 67.
319.	Van Lith-Droogleever Fortuijn e.a., De kroniek van Peter van Os, 153, 156, 161, 165.
320.	Van Dijck, De Bossche optimaten, 183, 184.
321.	GAH, R 1215, ff 249v en 257. R 1216, f 330v. R 1217, ff 440v en 445. Vgl. W.J. Formsma, De archieven van de Raad en Rentmeester-Generaal der Domeinen en der Leen- en Tolkamer in de stad en meierij van 's-Hertogenbosch ('s-Gravenhage, 1949) 26.
322.	GAH, R 1210, f 190. 1 april 1440. R 1225, f 150, 10 oktober 1454. R 1227, f 313, 21 oktober 1456. R 1230, f 118v, 16 augustus 1460. R 1232, f 385, 19 april 1463.
323.	GAH, R 1226, f 207, 15 oktober 1455.
324.	GAH, R 1228, f 316v, 22 mei 1456.
325.	GAH, R 1206, f 210v, 3 september 1436.
326.	GAH, R 1222, f 124, 2 oktober 1451; f 161, 24 februari 1452; f 164, 2 maart 1452. R 1218, f 278, 17 juni 1448. R 122l, f 58v, 18 februari 1451; f 104v, 10 juni 1451.
327.	GAH, R 1209, f 182v, 27 februari 1439. R 1215, f 95v, 17 juni 1445. R 1220, f 81, 23 maart 1450.
328.	GAH, R 1225, f 266v, 26 april 1455. R 1229, f 19, 15 november 1458. R 1237, f 113v, l oktober 1467. R 1250, f 298v, 30 april 1481.
329.	GAH, R 1214, f 115v, 28 juli 1444. R 1219, f 142. 14 januari 1449.
330.	GAH, R 1218, f 241v, 8 februari 1448.
331.	GAH, R 1221, f 20lv, 11 augustus 1451.
332.	GAH, R 1222, f 327, 18 juli 1452.
333.	GAH, R 1223, f 180, 8 februari 1453.
334.	Archief Lieve-Vrouwebroederschap 's-Hertogenbosch 49, f 31.
335.	GAH, R 1225, f 302, 15 juli 1455.
336.	GAH, R 1221, f 282, 28 mei 1451. R 1222, f 8, 22 november 1451.
337.	GAH, R 1226, f 421, 18 december 1455. R 1220, f 3v, 8 oktober 1449. R 1221, f 330v, 26 augustus 1451. Vgl. R 1218, f 295, 28 augustus 1448, R 1225, f 17v, 12 december 1454. R 1232, f 41, 11 maart 1462.
338.	GAH, R 1226, f 76v, 5 maart 1456.
339.	GAH, R 1227, f 363v, 8 februari 1457.
340.	GAH, R 1201, f 14v, 22 november 1430.
341.	GAH, R 1221, f 322v, 3 juli 1451. R 1224, ff l16 en 116v, 11 juli 1454.
342.	GAH, R 1252, f 85v, 16 januari 1482.
343.	ARAB, Leenhof van Brabant II, f IIII^c I, 1460. Idem 122, f 337, 9 december 1460.
344.	GAH, R 1242, f 29v, 7 januari 1473. R 1254, f 244, 14 maart 1485.
345.	GAH, R 1231, f 38, 4 januari 1461.
346.	GAH, R 1242, f 189v, 19 mei 1473.
347.	GAH, R 1244, f 249v, 19 juli 1485.

De Brabantse Leeuw 48 (1999) 1-14

De familie Schilders in de Middeleeuwen

Op deze pagina

Zie ook